معرفی کامل رشته داروسازی
بسياري از مردم و از جمله تعداد قابل توجهي از داوطلبان آزمون سراسري شناخت صحيحي از رشته داروسازي ندارند. آنها نميدانند که شغل فارغالتحصيل داروسازي، دارو فروشي نيست و حتي هدف اين رشته نيز فقط تربيت داروساز نميباشد. چرا که داروسازي تنها يکي از تخصصهاي فارغالتحصيلی اين رشته است.
بايد دانست که در علم پزشکي براي مداواي يک بيمار، روشهاي متعددي از جمله دارو درماني، جراحي و روان درماني وجود دارد که در اين ميان دارو درماني به عنوان متداولترين شيوه در تمام دنيا شايع است و رشته داروسازي، رشتهاي است که در همين زمينه با بيماران و مردم مرتبط ميگردد.
از همين رو ميتوان گفت رشته داروسازي بخشي از علوم پزشکي است که در رابطه با توليد و ساخت دارو، بررسي وضعيت دارو در بدن انسان و موجودات زنده و ميزان تأثير دارو در سلامت جامعه و کم کردن بحرانهاي بيماريزا نقش ايفا ميکند. به عبارت ديگر رشته داروسازي به شناخت ماده مؤثر، فرموله کردن اين ماده (تبديل ماده مؤثر به فرمي که قابل مصرف براي بيمار باشد مثل قرص، کپسول، شربت يا استفاده از روشهاي تزريقي) و بررسي اثرات دارو بر بدن بيمار ميپردازد.
شايد جالب باشد که بدانيد حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد علت ناموفق شيوه مداواي يک بيمار، به دارو مربوط ميشود؛ يعني کيفيت دارو، انتخاب نوعدارو و نحوه استفاده از دارو (اين که بيمار دارو را با چه مواد غذايي يا داروهاي ديگر استفاده کرده است) ميتواند اثر دارو را تضعيف کند. و اين وظيفه يک داروساز است که علت را تشخيص دهد و در اين زمينه پزشک معالج را راهنمايي کند.
داروسازي تلفيقي از علوم پايه و باليني است و به همين دليل توانمندي در دروس فيزيک، شيمي و زيستشناسي براي اين رشته ضروري است. همچنين دانشجوي اين رشته براي ارائه خدمات به بيماران بايد بتواند با افراد به درستي ارتباط برقرار کرده و خوب صحبت کند و در ضمن فرديسختکوش و جدي باشد چون دروس اين رشته بسيار فراگير و متنوع بوده و هم جنبه حفظي و هم جنبه تحليلي دارد و در نتيجه به همت و تلاش قابل توجه نيازمند است.
حدود ۹۰ درصد فارغالتحصيلان اين رشته جذب بازار کار ميشوند که از اين ميان بيش از ۸۰ درصد جذب داروخانهها و مابقي در صنايع داروسازي (صنعت ساخت و کنترل دارو) و کارخانههاي آرايشي ـ بهداشتي مشغول به کار ميشوند يا در کارهاي اجرايي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي فعاليت ميکنند. از سوي ديگر در حال حاضر حدود ۹۷ درصد داروهاي مورد نياز کشور (از نظر عددي) در کارخانههاي متعدد داروسازي داخل کشور ساخته ميشود و بدون شک اين کارخانهها به کارشناسان داروسازي نياز دارند. اين در حالي است که اکثر کارخانههاي داروسازي کشور داراي واحدي به نام واحد تحقيقات هستند و امکان فعاليتهاي تحقيقاتي براي فارغالتحصيلان علاقهمند مهيا است.
تاریخچه ی رشته ی داروسازی
دارودرمانی از گذشته های دور روند درمانی بسیاری از بیماری ها توسط پزشکان و حتی عامه ی مردم بوده است.در قرن بیستم همزمان با گسترش علم پزشکی وافزایش نیاز، رشته ی داروسازی از رشته ی پزشکی تفکیک شد و به عنوان رشته ای جداگانه در جهان عرضه گردید. در ایران دانشکده ی داروسازی برای اولین بار در سال ۱۳۱۳ در دانشگاه تهران تاسیس شد. واز آن پس سایر دانشگاه های کشور دانشکده ی داروسازی تاسیس گردید.امروزه با گسترش روزافزون این علم ، علاوه بر تاسیس دانشکده ی داروسازی در دانشگاه های علوم پزشکی ، مراکز تحقیقاتی نیز دایر گردیده است. همچنین هم اکنون در دنیا اقدام به پایه گذاری گرایش های تخصصی تر در این رشته به منظور توسعه دادن به فعالیت علمی-پژوهشی نموده اند.
فرصت های شغلی و تحصیلی برای رشته ی داروسازی
این رشته در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه های علوم پزشکی خارج از کشور ارایه میگردد.و در ایران به در دو مقطع کترای عمومی وتخصص داروسازی عرضه میشود.
فارغ التحصیلان مقطع دکتری عمومی داروسازی به شرط داشتن معدل بالا،میتوانند در امتحان تخصص شرکت کنند. پذیرفته شدگان دوره تخصص میتوانند بسته به گرایش تخصصی خود به کار تحقیقاتی در این زمینه بپردازند.
این رشته بازار کار خوبی دارد. چنانچه بیش از ۹۰% فارغ التحصیلان جذب بازار کار میشوند که قسمت عمده ای از آنها به کار در داروخونه ها روی می آورند . به طور کلی آینده شغلی این رشته را میتوان در چهار دسته تقسیم بندی کرد:
1-خدماتی(شامل کار در داروخانه به عنوان ناظر بر درستی کار نسخه پیچ وهم چنین اراِیه ی خدمات به بیماران)
2-مشاوره ای( شامل کار در داروخانه اطلاع رسانی از نحوه ی صحیح مصرف دارو و ارایه خدمات مشاوره به خود پزشک)
3-مدیریتی(شامل کار در صنایع دارویی و کارخانه های داروسازی)
4-پژوهشی(شامل کار در مراکز تحقیقاتی و کارخانه های داروسازی به عنوان تحقیق و توسعه فعالیت دارویی)
لذا علاوه بر داروخانه ها ، مراکز تحقیقاتی،کارخانه های داروسازی،کارخانه های لوازم آرایشی برای فارغ التحصیلان فرصت شغلی فراهم میکنند.
اگر به علم شیمی و حوزه بهداشت و درمان علاقه زیادی دارید، این شغل برای شما مناسب است.
داروساز، کارهای مختلفی را می تواند انجام دهد. داروساز شخصی است که اطلاعات زیادی دربارهٔ داروهای مؤثر، کم ضرر و پراثر دارد. داروسازها در دانشگاه تحت آموزش قرار میگیرند تا مکانیسم بیوشیمیایی تاثیر داروهای مختلف، عوارض جانبی، نقش درمانی و تداخلات آنها را درک کنند. به همین دلیل آنها باید دانش کالبدشناسی، فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی را بدانند.
یکی از زمینه های شغلی داروساز فعالیت در داروخانه های شخصی و بیمارستانی است. او به کمک شناختی که نسبت به داروها، کاربرد و اثرات آنها دارد، به بررسی نسخه ها، صحت تجویز داروها و توضیح نحوه مصرف آنها به بیمار می پردازد. داروساز همچنین داروهای جدید را طبق دستور پزشک می سازد و توصیه های تخصصی درباره نحوه استفاده از داروها را بر اساس نظر پزشک به بیمار می کند.
فعالیت در سازمان ها و شرکت های تحقیقاتی و یا دارویی یکی دیگر از زمینه هایی است که داروسازان در آن کار می کنند. داروسازان دارنده دکتری تخصصی داروسازی بیشتر در بخش های تحقیقاتی و پژوهشی مشغول به کار می شوند. از کارهایی که در این بخش ها توسط داروساز انجام می شود، می توان به انجام تحقیقات و تهیه داروها، نظارت کمی و کیفی بر آنها، بررسی تاثیرات و عوارض داروها و … اشاره کرد.
برای این شغل باید اطلاعات علمی بالایی داشته و توانایی حل مساله به درستی را داشته باشید. همچنین باید احساس مسئولیت زیادی داشته و به سلامت بیماران اهمیت فراوان دهید.
ساعت کاری داروساز به صورت تمام وقت بوده و گاهی در داروخانه های شبانه روزی به صورت شیفتی در تعطیلات و شب ها کار می کنند.
در ادامه اطلاعات کاملی در مورد وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازار کار و فرصت های شغلی و میزان درآمد داروساز و برخی از افراد معروف در داروسازی ارائه می شود.
وظایف داروساز
داروساز با توجه به نوع کاری که انجام می دهد، وظایف مختلفی دارد. داروسازی که در داروخانه فعالیت می کند وظایف زیر را بر عهده دارد :
•دریافت نسخه های پزشکان و آماده کردن داروهای تجویزی برای تحویل به بیماران و مراجعین داروخانه
•ارائه توصیح در مورد نحوه مصرف صحیح داروها شامل زمان ، میزان مصرف و عوارض دارو
•ارائه توصیح به بیماران در مورد مسائل عمومی سلامت مانند رژیم های غذایی، ورزش، استرس، تجهیزات و وسایل مفید برای رفع برخی بیماری ها
•همکاری با شرکت های بیمه در زمینه بیمه خدمات درمانی
•نظارت بر موجودی داروخانه و تهیه محصولات و داروهای مورد نیاز
•مدیریت کارکنان داروخانه
برخی از وظایف داروسازانی که در بخش های تحقیقاتی و دارویی کار می کنند، عبارتند از :
•انجام تحقیقات علمی و کاربردی روی داروهای جدید و شناسایی خواص، عوارض وتاثیرات درمانی آنها
•آموزش نحوه استفاده و اثرات داروها به داروسازان و کارکنان داروخانه ها و بیمارستان ها و …
•تحقیق و نظارت بر اجرای مطلوب فعالیت های آزمایشگاهی و ساخت دارو ها در واحدهای تولیدی دارو
•نظارت و بررسی کیفیت داروهای موجود
•کنترل و نظارت بر فعالیت های داروخانه های شخصی و بیمارستانی، شرکت های تولید و توزیع دارو و سایر بخش های دارویی (مخصوص مشاغل دولتی)
•کنترل و نظارت بر وضعیت بازار دارویی کشور (مخصوص مشاغل دولتی)
مهارت و دانش مورد نیاز
•مهارت ارتباطی خوب به منظور ارتباط و تعامل مناسب با کارکنان داروخانه ها و شرکت های دارویی، مراجعه کنندگان و …
•داشتن اطلاعات، درک علمی و توان تحلیل بالا به خصوص برای انجام تحقیقات و پژوهش های دارویی
•تسلط بر علم داروسازی
•مهارت ریاضیات برای انجام محاسبات لازم مخصوصا در زمان ساخت داروها
•دقت و توجه به جزئیات – زیرا مقدار خیلی کمی از یک دارو ممکن است جان افراد را با خطر مواجه سازد و دکتر داروساز باید در زمان انجام تحقیقات دارویی، تحویل دارو و یا ساخت داروهای ترکیبی جدید به تمامی جزئیات توجه نماید.
•توانایی سازماندهی و اولویت بندی کارها مخصوصا زمانی که در شرکت های تحقیقاتی و تولیدی دارو کار می کند
•مسئولیت پذیر بودن – زیرا عواقب و نتایج استفاده از داروهای نامناسب بسیار زیاد است و دکتر داروساز باید نسب به این مسئله متعهد و مسئولیت پذیر باشد. در هنگام تولید دارو نیز این مسئله قابل اهمیت است.
•توانایی آموزش و مدیریت دیگران – به عنوان مثال در داروخانه هر میزان که سایر افراد و همکاران دکتر داروساز اطلاعات بیشتری از داروها و نسخه خوانی پزشکان داشته باشند می توانند کمک بیشتری به دکتر داروساز برای تحویل دارو به بیمار دهند.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر:
پس از اخذ مدرک دکتراي عمومي دارو سازي به شرط داشتن معدل کل بالاتر از ۱۵، دانشجو مي تواند در امتحان دوره تخصصي شرکت کند. دانشجويان پذيرفته شده در دوره تخصصي بسته به گرايش تحصيلي خود، واحدهاي گوناگون و متنوع ديگري را (تقريبا ۴۰ واحد) در سطح پيشرفته و تخصصي مي گذرانند که بخش عمده آن پايان نامه تخصصي است.
قبل از انتخاب پايان نامه تخصصي، دانشجو بايد در امتحان جامع تخصصي که در سطح کشور برگزار مي شود نمره قبولي را کسب نمايد.
سرانجام پس از نگارش و دفاع از پايان نامه به اخذ مدرک دکتراي تخصصي (P.h.D) نايل مي آيد.
درحال حاضر امکان ادامه ی تحصیل در رشته های تخصصی زیر وجود دارد:
•اقتصاد و مدیریت دارو
•رشته بیوتکنولوژی دارویی
•رشته داروسازی بالینی
•رشته داروسازی سنتی
•رشته داروسازی هسته ای
•رشته زیست مواد دارویی
•رشته سم شناسی
•رشته شیمی دارویی
•رشته فارماسیوتیکس
•رشته فارماکوگنوزی
•رشته کنترل دارو
•رشته نانو فناوری دارویی
•و…
مشخصات دوره دکتری عمومی داروسازی:
طول دوره تحصیل :
حداقل طول دوره دکتری داروسازی ۵/۵ سال می باشد.
مرحله اول : دروس عمومی و اختصاصی علوم پایه
مرحله دوم : دروس اختصاصی داروسازی ، کارآموزی کاراموزی در عرصه ، پایان نامه
در پایان مرحله اول، امتحان جامع علوم پایه برگزار می شود و قبولی درامتحان جامع شرط ورود به دوره های بعدی می باشد.
تعداد کل واحدهای درسی : ۲۰۹ واحد
واحدهای عمومی : ۲۲ واحد
واحد علوم پایه : ۵۸ واحد
دروس اختصاصی : ۱۰۳ واحد
دروس کارآموزی : ۶ واحد
دروس کار آموزی در عرصه : ۱۲ واحد
پایان نامه : ۸ واحد
درس های این رشته در طول تحصیل :
دروس پایه:
بیولوژی نظری، فیزیک نظری، ریاضیات پایه و مقدمات آمار، شیمی عمومی، بیوشیمی ، فیزیولوژی ، شیمی آلی ، تشریح، اصول خدمات بهداشتی، آمار حیاتی، شیمی تجزیه، میکروب شناسی نظری و عملی، انگل شناسی و قارچ شناسی، ایمونولوژی، کمک های اولیه، کامپیوتر.
دروس تخصصی :
گیاه شناسی دارویی، اشکال دارویی، تغذیه و رژیم درمانی، مواد خوراکی نظری، مدیریت در داروسازی، درمان شناسی، اطلاعات دارویی، شیمی دارویی، فارماکولوژی، مفردات پزشکی ، فرآورده های دارویی بیولوژیکی، فیزیکال فارماسی، روش های دستگاهی، سم شناسی ، بیوفارماسی، داروسازی صنعتی ، کنترل میکروبی دارویی ، کارآموزی صنعت، زبان تخصصی، مقدمات داروسازی، گیاه شناسی داروسازی، کارآموزی داروخانه.
( بیشتر درس های این رشته همراه با آزمایشگاه ارائه می شود.)
بازه ی درآمد:
درآمد یک داروساز بسته به محیط کار و شرایط کار می تواند از ۳ میلیون تومان تا رقم های خیلی بالاتر در سال متفاوت باشد. داروسازی رشته ای است که حیطه ی فعالیت فرد می تواند از تاسیس کارخانه ی دارویی تا حضور به عنوان دکتر داروساز یک داروخانه، متفاوت باشد.
شرایط و ضوابط تاسیس داروخانه
متأسفانه در ایران آمار و ارقام دقیقی از میزان اشتغال متخصصین داروسازی تاکنون منتشر نشده است. برای تأسیس داروخانه به سرمایه کافی و مجوز از سازمان های مربوطه نیاز است. مسلم است که همه فارغ التحصیلان داروسازی به راحتی نمی توانند نسبت به راه اندازی داروخانه اقدام کنند. همچنین با توجه به اینکه بخش های خصوصی در حوزه پژوهشی در کشور ما تقریبا فعالیت خاصی ندارند، تنها فرصت های شغلی تحقیقاتی و پژوهشی محدودی در بخش دولتی به خصوص برای داروسازان دارنده دکترای تخصصی وجود دارد.
دیدگاهتان را بنویسید