معرفی رشته مهندسی خط و سازه های ریلی
دیباچه:
مهندسی خط و سازه های ریلی در زمینه طراحی هندسی مسیر و زیرسازی و روسازی راهآهن و سازههای فنی گوناگون مانند پل، تونل، دیوار و ترانشه مطالعه میکند.این رشته با این که دارای نقاط مشترکی با مهندسی عمران است اما وجوه افتراق بسیاری نیز با رشته عمران دارد. برای مثال در رشته مهندسی عمران اطلاعاتی در زمینه هیدرولوژی، هیدرولیک و سازههای آبی داده میشود در حالی که یک مهندس خط و سازههای ریلی نیازی به این اطلاعات ندارد و در عوض باید در زمینه ناوگان و مسیر حرکت دروسی را بگذراند همچنین در زمینه زیرسازی و روسازی راهآهن و ابنیه فنی این مسیر لازم است که اطلاعات تخصصی داشته باشد چون ابنیه فنی که در خطوط راهآهن به کار میرود، تحت تأثیر نیروهای دینامیکی قرار میگیرند در حالی که سازههای متداول، رفتاری غیر از این دارند.
مهندسی خط و سازه های ریلی زیرمجموعه ی مهندسی راه آهن است و در ایران تنها در دانشکده ی راه آهن دانشگاه علم و صنعت تهران ارائه می شود. رشته ی مهندسی حمل و نقل ریلی که یکی دیگر از رشته های مهندسی راه آهن است، بیشتر به کاربرد مباحث مهندسی صنایع در راه اهن می پردازد، اما تمرکز اصلی مهندسی خط و سازه های ریلی بر کاربرد مباحث مهندسی عمران در طرح های راه آهنی است. از درس های اصلی و تخصصی ارائه شده در این رشته، ۴۰ درصد درس ها به مباحث سازه، ۲۷ درصد به مباحث خط، ۱۵ درصد به مباحث ژئوتکنیک، ۹ درصد به نقشه برداری، ۷ درصد به اطلاعات عمومی درباره ی راه آهن و ۲ درصد به هیدرولوژی می پردازند. مهندسی خط و سازه های ریلی، در واقع کارشناسی سازه و ژئوتکنیک نیز هست و از توانایی های نقشه برداری نیز برخوردار است و با تلفیق این مهارت ها با دانش راه اهنی خود، از این توانایی برخوردار است که در مراحل طراحی، اجرا و نظارت بر خط و سازه های ریلی، ایفای نقش کند. وظایف اصلی مهندسی خط و سازه های ریلی عبارت اند از: طراحی هندسی مسیر، زیرسازی و روسازی راه آهن و سازه های گوناگون مانند پل، تونل، دیوار و ترانشه. با وجود نقاط مشترک میان این رشته با مهندسی عمران، تفاوت هایی نیز میان این دو رشته وجود دارد. در رشته ی مهندسی عمران اطلاعات گسترده ای در زمینه ی هیدرولوژی، هیدرولیک و سازه های آبی به دانشجویان ارائه می شود، در حالی که یک مهندسی خط و سازه های ریلی نیاز چندانی به این اطلاعات ندارد و در عوض باید در زمینه ی ناوگان و مسیر حرکت، درس هایی را بگذراند. همچنین مهندسی خط و سازه، در زمینه ی زیرسازی و روسازی راه آهن و ابنیه ی فنی مسیر لازم است اطلاعات تخصصی داشته باشد؛ زیرا ابنیه ی فنی که در خطوط راه آهن به کار می روند، تحت تأثیر نیروهای دینامیکی قرار می گیرند، در حالی که سازه های متداول، که توسط مهندسان عمران طراحی می شوند، وضعیت متفاوتی دارند؛ بنابراین دانشجوی مهندسی خط و سازه، باید با توجه به علایق خود در زمینه های طراحی، اجرا و نگهداری و آینده ی شغلی خود، بر درس های مورد نظر تمرکز کند و در انتخاب درس های اختیاری به این موارد توجه داشته باشد.
درس های این رشته
تعدادی از دروس تخصصی این رشته با رشته ی عمران مشترک است. که دانشجویان این رشته علاوه بر گذراندن دروس تخصصی رشته عمران، دروس اختصاصی مهندسی خط و سازه های ریلی را در زمینه های آشنایی، تحلیل و طراحی خط و سازه های ریلی و اجزا آنها را بصورت تئوری و کارگاهی نیز می آموزند.
تعداد واحدهای درودس مهندسی خط و سازه های ریلی:
تعداد کل واحدها : ۱۴۲ واحد
دروس عمومی : ۲۲ واحد
دروس پایه : ۲۷ واحد
دروس اصلی : ۴۰ واحد
دروس تخصصی : ۴۵ واحد
دروس اختیاری : ۸ واحد
دروس عمومی رشته مهندسی خط و سازه های ریلی:
مبانی نظری اسلام۔ اخلاق اسلامی۔ انقلاب اسلامی۔ تاریخ وتمدن اسلامی۔ آشنایی با منابع اسلامی۔ ادبیات فارسی۔ زبان عمومی۔ تربیت بدنی1و2۔ تنظیم خانوادہ و مھارت های زندگی.
دروس پایه رشته مهندسی خط و سازه های ریلی:
ریاضی عمومی 1و2- آزمایشگاہ فیزیک 1و2- آمار و احتمالات مھندسی۔ برنامه نویسی کامپیوتر فیزیک 1و2- محاسبات عددی۔ معادلات دیفرانسیل
دروس اصلی رشته مهندسی خط و سازه های ریلی:
رسم فنی و نقشه کشی- مصالح ساختمانی و آزمایشگاه- استاتیک – تحلیل سازه ها- طراحی سازه های فولادی- هیدرولوژی مهندسی- دینامیک – اصول بهره برداری راه آهن-نقشه برداری و عملیات – تکنولوژی بتن و آزمایشگاه- مقاومت مصالح – طراحی سازه های بتن مسلح – مکانیک خاک و آزمایشگاه – متره و برآورد پروژه- مکانیک سنگ – مبانی ارتباطات و علائم الکتریکی.
دروس تخصصی رشته مهندسی خط و سازه های ریلی:
زیرسازی مسیر و پروژه- پروژه تخصصی “روسازی راه آهن 1و2- ایستگاه راه آهن-نگهداری خطوط – نقشه برداری مسیر و عملیات- پل های راه آهن 1و2- تونل سازی- طراحی مسیر-پی سازی و ابتیه مسیر- آزمایشگاه روسازی راه آهن – مبانی دینامیک حرکت قطار-ساخت و اجرای خطوط و کارگاه- دستگاه خطوط- پروژه پل های راه آهن – نگهداری و تعمیر سازه های ریلی.
در کل محتوای دروس اختصاصی حاوی اطلاعات عمومی در زمینه ی راه آهن، سازه، ژئوتکنیک، خط، نقشه برداری و هیدرولوژی تقسیم بندی کرد. در نتیجه می توان گفت آینده ی شغلی مهندسین این رشته، کارشناسی سازه های خطی یا ژئوتکنیکی و یا نقشه برداری خواهد بود که اطلاعات راه آهتی خوبی دارند. و می توانند بخوبی در بخش های طراحی، اجرا یا نظارت بر خط و سازه های ریلی فعالیت نمایند. دانشجوی این رشته باید از ابتدا علایق و سطع توانمندی های خود را در زمینه های طراحی، اجرا یا نظارت بر خط و سازه های ریلی بخوبی بداند تا بتواند با انتخابی صحیح، یک تخصص را در این رشته بطور حرفه ای و موفقیت آمیز دنبال کند.
جالب است بدانید که رشته ی مهندسی خط و سازه های ریلی از طراحی گرفته تا ساخت، بهره برداری و تعمیر و نگهداری خطوط و سازه های ریلی هم برای رفع نیاز داخل کشور و هم جهت اعزام این نیروها به خارج از کشور در جهت خدمات رسانی در بخش مهندسی، امری کاملاً ملموس و الزامی خواهد بود که این خود نشان از پیشرفت آن کشوردراین حرفه دارد.
دروس اختیاری رشته مهندسی خط و سازه های ریلی:
بتن پیش تنیده – مدیریت کیفیت- مدیریت و اقتصاد حمل و نقل ریلی- طراحی راه آهن سریع السیر- شمع کوبی پل ها- برنامه ریزی حمل و نقل شهری- مهندسی سیستم ھا۔ روش ھای اجرایی سازہ ھای خاص۔ فتوگرامتری۔راہ آھن شھری۔ تعرفه و بازرگانی راہ آھن۔ تحقیق در عملیات- مہندسی زلزله۔ مھندسی ترابری۔ بررسی فنی و اقتصادی انتخاب مسیر- سیستم های تخلیه و بارگیری ریلی-زبان تخصصی- آزمایشگاه مکانیک سنگ – کارگاه مهندسی خط- علم مواد و شناخت فلزات در راه آهن – آشنایی با نرم افزارهای مهندسی راه آهن – آزمایشگاه مقاومت مصالح- اقتصاد مهندسی- ایمنی مسیر و حرکت – راه آهن برقی.
گرایش های ارشد مهندسی خط و سازه های ریلی:
– مهندسی ماشین های ریلی
– مهندسى حمل و نقل ريلى
– کنترل و علائم
– مهندسی خطوط راه آهن
– مهندسی راه آهن برقی
گرایش های دکترای مهندسی خط و سازه های ریلی:
– مهندسی راه آهن – خط و سازه های ریلی
– مهندسی راه آهن – ماشین های ریلی
فرصت های شغلی
برای موفقیت در رشته ی خط و سازه های ریلی باید سختکوش، جدی و مقاوم بود و آمادگی بدنی و روانی برای کار در هر شرایطی را داشت؛ زیرا اصلی ترین کار مهندسی خط و سازه، در بیابان، دشت، کویر و کوهستان است و فردی که وارد این رشته می شود، باید به کارهای اجرایی علاقه مند باشد. کار مهندسی خط و سازه های ریلی، کمابیش
مشابه مهندسی ماشین های ریلی است با این تفاوت که مهندسی خط و سازه های ریلی از این مزیت برخوردار است که می تواند در صنعت عمرانی کشور نیز در جستجوی کار باشد. مهندسی خط و سازه های ریلی میتواند به عنوان کارفرما، طراح یا مجری در پروژه های گوناگونی نظیر ساخت پل، طرح های ژئوتکنیکی مانند تونل سازی و زیرسازی و ساختن مسیر راه آهن شامل نقشه برداری و روسازی در شرکت ساخت و با توسعه ی راه آهن، وزارت راه و ترابری، شرکت های مشاوره و پیمان کاری و اداره ی کل خط راه آهن مشغول به کار شود.
بازار کار موجود برای فارغ التحصیلان مهندسی خط و سازه های ریلی در سه سمت شغلی (طراحی -اجرا- نگهداری)
سازه های ريلى (پل):
شرکت ساخت و توسعه راه آهن (وزارت راه)- شرکت های مشاوره – شرکت های پیمانکاری- راه آهن (اداره کل خط).
ژئوتکنیک (تونل زیرسازی):
شرکت ساخت و توسعه راه آهن (وزارت راه)- شرکت های مشاوره – شرکت های پیمانکاری- راه آهن (اداره کل خط).
مسیر راه آهن (هندسی روسازی):
شرکت ساخت و توسعه راه آهن (وزارت راه)- شرکت های مشاوره – شرکت های پیمانکاری- راه آهن (اداره کل خط )-مسیر راه آهن (نقشه برداری) و شرکت های پیمانکاری .
فارغ التحصیلان این رشته بعد از فارغ التحصیلی دارای توانمندی های زیر در این رشته هستند:
۱-مهندسی کارگاه جهت پیاده و اجرایی کردن طرح های مهندسی ساخت راه آهن یا بهسازی آن
۲- مهندس ناظر کارگاه به منظور نظارت بر حسن اجرای طرح های عمرانی در زمینه های فوق
۳- همکاری با مهندسان مشاور، محاسبه و یا معماری در زمینه های یاد شده
۴- طراحی خطوط ابنیه فنی و ایستگاه های راه آهن های کوچک و بزرگ شهری و بین شهری
۵- رفع نیازهای فنی و مدیریتی راه آهن جمهوری اسلامی ایران، راه آهن شرقی بنیاد، راه آهن شهری (مترو) و راه آهن کارخانجات ذوب آهن و فولاد مبارکه و …
دیدگاهتان را بنویسید