معرفی رشته مهندسی عمران
تاریخچه ی مهندسی عمران به اصطلاح Civil engineering به قرن هجدهم باز میگردد. در آن زمان مهندسی عمران در مقابل مهندسی طراحی Military engineering قرار داشت. اصطلاحی که به همه ی امور مهندسی که به مسایل ساخت و ساز بناهای دست ساز بشر باز میگشت. مانند سدها، ساختمان ها، پلها و کانالها گفته میشد . البته طی گذشت سال های متمادی و با پیشرفت علم و تخصصی شدن علوم، به مرور علوم مختلف، از جمله مکانیک Civil engineering جدا شده اما این اصطلاح هم چنان نام خود را برای عمران حفظ مهندسی کرد. در کشور ما نیز این رشته تا قبل از انقلاب فرهنگی به نام ” مهندسی راه و ساختمان” معروف بود. اما بعد از انقلاب فرهنگی عنوان “مهندسی عمران” برای آن در نظر گرفته شد . زیرا عنوان “عمران” به اصطلاح Civil engineering نزدیک تر است.
امروزه مهندسی عمران از جمله رشته هایی است که بیانگر کاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران کشور است؛ یعنی هر چیزی که به آبادی یک کشور بازمی گردد (مانند سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دکل های مخابراتی، ساختمان های مقاوم در مقابل زلزله، سیلی و آتش سوزی، نیروگاه های برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز)، در حیطه ی کار مهندسی عمران قرار می گیرد.
مهندسی عمران، طیف بسیار وسیعی از کارها را دربرمی گیرد؛ یعنی اگر بخواهیم ساختمان، پل، برج، تونل، راه، سیلو یا شبکه های فاضلاب بسازیم، در آغاز به یک مهندسی کارآمد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبه های فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل کند؛ زیرا اقتصادی بودن یک اصل در مهندسی عمران است. این رشته در سطح کارشناسی دارای سه گرایش عمران -عمران، عمران –نقشه برداری و عمران – آب است.
۱. عمران – عمران
به محاسبه و طراحی سازه های متفاوت، تحت نیروهای مختلف مانند باد، زلزله، سیل، آتش و وزن خود ساختمان یا سازه می پردازد.
۲. عمران – نقشه برداری
همانطور که برای داشتن یک زندگی موفق باید برنامه ریزی کرد و طرح و نقشه ی شخصی داشت، برای انجام یک کار عمرانی که گاه چندین سال به طول می انجامد، باید نقشه برداری کرد و اطلاعات دقیقی از ابعاد مکان ساخت سازه ی مورد نظر به دست آورد. برای مثال هنگام نصب دکل های مخابراتی، در آغاز باید مسیر دکل گذاری و فاصله ی بین دکل ها، به کمک نقشه برداری تعیین شود و سسپس دکل های مورد نظر نصب شود. این رشته با رشته ی نقشه برداری با جغرافیا و سنجش از راه دور, ارتباط نزدیکی دارد. برای مثال وقتی مهندس نقشه برداری برای تهیه ی نقشه، از ماهواره کمک می گیرد، به رشته ی سنجش از راه دور، نزدیک می شود. همچنین نقشه برداری در دو رشته ی عمران و جغرافیا بسیار به یکدیگر نزدیک اند و تفاوت این دو، بیشتر در این است که در جغرافیا از نقشه برای تهیه ی اطلس های جغرافیایی استفاده
می شود، اما در مهندسی عمران، از نقشه برداری برای برنامه ریزی و طرح های عمرانی استفاده می شود.
۳. عمران – آب (هیدرولیک)
می گویند در آینده ای نه چندان دور، دستیابی به منابع آبی جدید برای کشورهای خاورمیانه، که یکی از مناطق خشک یا نیمه خشک جهان است، نیازی ضروری می شود.
کشور ما نیز که در همین منطقه واقع شده است، کشوری خشک و نیمه خشک است، زیرا میانگین بارندگی در ایران حدود یک سوم میانگین بارندگی در جهان است و این یعنی ما باید از هر قطره ی آب موجود در کشورمان، حداکثر استفاده را کرده و از هدر رفتن آن جلوگیری کنیم.
مهندسان عمران – آب، با ساخت سدها، تصفیه خانه ها، تونل های انتقال آب و شبکه های توزیع آب، در همین راستا گام برمی دارند. در واقع این گرایش، نحوه ی حفظ آب و استفاده ی بهینه از آن را آموزش می دهد.
.4عمران-زلزله
این رشته که اکثراً با عمران-سازه یکسان پنداشته میشود، در حقیقت کاربردی جداگونه دارد. در رشته سازه هدف بیشتر تحلیل رفتارهای درونی و تحلیل اعضا و مدل نمودن سازه برای بارهای استاتیکی میباشد در حالیکه در رشته عمران-زلزله هدف آنالیز و بررسی نیروهای خارجی و دینامیکی وجانبی،بررسی نحوه عملکرد، راهکارهای مقابله و بررسی رفتار لرزهای سازه میباشد.
این رشته نسبت به گرایش های دیگر عمران در کشور ما نوپا بوده و در سال های اخیر و خصوصاً بعد از زلزلههای مهمی چون رودبار و بم آئین نامههایی برای تخصیص ضرایب محاسباتی برای آن در نظر گرفته شدهاست که آخرین آئین نامه مورد استفاده در این بخش آئین نامه 2800 ویرایش سوم میباشد. با توجه به کاربرد زیاد نانوتکنولوژی احتمال استفاده ازمصالح نوین که پاسخ مناسبی به زلزله بدهد وحتی ازانرژی زلزله برای رفع نیازهای انرژی ساختمان استفاده کند بعید نیست. احتمالا نانو کامپوزیتهای سازهای جایگزین مصالح سنتی خواهد شد که صرفه جوئی قابل ملاحظه در مصرف مصالح وانرژی در راستای بهینه سازی ساختمان درپی خواهد داشت.
تعداد و عناوین واحدهای اصلی و اختصاصی
بر اساس مصوبههای شورای عالی برنامهریزی، دانشجو باید در دوره کارشناسی عمران ۱۴۰ واحد درسی را بگذراند که ۲۰ واحد آن درسهای عمومی، ۲۵ واحد درسهای پایه، ۸۰ واحد درسهای اصلی و تخصصی الزامی و ۱۵ واحد درسهای اختیاری است.
دروس رشته مهندسی عمران:
الف-دروس عمومی:
ب-دروس پایه:
پ-دروس اصلی:
ت-دروس تخصصی و اجباری:
ث-دروس تخصصی و انتخابی:
ج-دروس تخصصی اختیاری:
توانمندی ها و ویژگی های لازم
مهندسی یعنی “خلق فرایندهای نو” و مهندس به کسی میگویند که به یاری از دانش حرفهای و قدرت تجزیه و تحلیل و خلاقیت به این توانایی دست پیدا می کند.
همچنین یک مهندس به ویژه مهندس عمران باید بسیار اجتماعی و دارای توان ایجاد ارتباط با سایر افراد با شد. از آنجا که رشته ی مهندسی عمران، یک رشته ی گروهی است، متخصص عمران در محیط کار خود با قشرهای مختلف جامعه مانند کارگران تکنسین ها و مهندسان رشته های دیگر سروکار دارد و باید با همه ی این افراد ارتباط خوبی برقرار کند تا بتواند شاهد پیشرفت و موفقیت کارش باشد.
وظایف مهندس عمران
زمینه های تخصصی مهندسی عمران شامل موارد زیر است :
-سازه- سدها، ساختمان ها، سکوهای دریایی و خطوط لوله
-حمل و نقل- جاده ها، راه آهن، کانال ها و فرودگاه ها
-محیط زیست- شبکه های تامین آب، سیستم های آبرسانی زیر زمینی و ساخت موانع سیل
-دریایی- بنادر و سیستم های دفاعی دریایی
-ژئوتکنیک- استخراج از معدن، عملیات خاکی و ساخت پایه
وظایف مشترک در همه زمینه های تخصصی ذکر شده عبارتند از:
-بحث و گفتگو درباره تجهیزات لازم با مشتری، کارفرما یا همکاران
-تحلیل داده های ارسالی توسط ناظران، نقشه کشی و آزمایش مواد و مصالح با استفاده از نرم افزار مدلسازی کامپیوتری
-آزمایش خاک برای تعیین کیفیت و قدرت پایه سازه مهندس عمران
-تهیه نقشه ها با کمک نرم افزار طراحی کامپیوتری
-قضاوت در خصوص امکانپذیری پروژه ها با ارزیابی مواد، هزینه ها، زمان و نیروی کار موجود
-ارزیابی ریسک ها و اثرات محیطی پروژه ها
-تهیه پیشنهاد برای مناقصه ها، گزارش به مشتریان، مراکز دولتی و سازمانهای برنامه ریز
-مدیریت، هدایت و نظارت بر پیشرفت هر مرحله از تولید
-اطمینان از مجهز بودن بخش های مختلف به تجهیزات ایمنی و سلامت و رعایت شدن قوانین و زمانبندی ها
-مهندس عمران معمولا در کنار متخصصانی مانند معماران، مهندسین نقشه کشی، ناظران و پیمانکاران ساختمان کار می کند.
مهارت های مربوط به نرم افزارهای تخصصی مهندسی عمران
امروزه نرم افزارهای رایانه ای یکی از مهم ترین ابزارهای کمکی مهندس عمران است که یاری گر او در رسیدن به اهدافش می باشد. اگر به بررسی اجمالی آگهی های استخدامی مهندس عمران بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرماها، شرکت ها و سازمان ها یکی از شرایط جذب مهندس عمران را تسلط بر نرم افزارهای مربوط به حوزه مهندسی عمران قرار داده اند.
بنابراین اگر می خواهید در شغل مهندسی عمران موفق باشید، به راحتی و سریعا بتوانید شغل مناسب و پردرآمدی را در حوزه تخصصی خود یعنی مهندسی عمران پیدا کنید و یا اگر شاغل در این حوزه هستید و می خواهید پله های ترقی را سریعتر طی کنید، مطمئن باشید یادگیری نرم افزارهای تخصصی مهندسی عمران یکی از راه های اصلی و مطمئن برای شماست.
برخی از مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی عمران
- ETABS : نرم افزار تحلیل و طراحی انواع سازه های ساختمانی
- Auto Cad :نرم افزار طراحی های دو بعدی و سه بعدی و علوم مهندسی مرتبط با نقشه کشی
- CSiBridge :نرم افزار طراحی پل ها
- Matlab : نرمافزاری برای نوشتن برنامه و محاسبات ریاضی در مهندسی
- Staad Pro : نرم افزار آنالیز و طراحی سازه های فلزی، بتنی، چوبی، آلومینیومی و سازه های ترکیبی
- Plaxis Professional : نرم افزار مهندسی خاک و پی
- SAFE : نرم افزار تحلیل و آنالیز اجزای پی و فونداسیون
- Revit :نرم افزار مدل سازی و طراحی نقشه های ساختمانی
- SAP : نرم افزار طراحی و آنالیز سازه
- Ansys :نرمافزاری برای تحلیل مهندسی قطعات در تحلیلهای دینامیکی
- Catia: نرمافزار طراحی قطعات
- Solidworks : نرمافزار طراحی قطعات
- Tekla Structures : نرم افزار طراحی و مدل سازی بسیار پیشرفته و مدرن سازه های فلزی و بتونی عظیم
- SDR Map : نرم افزار نقشه برداری و تهیه نقشه های توپوگرافی
آینده شغلی، بازارکار و فرصت های استخدامی مهندسی عمران
- مهندس عمران می تواند در پروژه های ساخت جاده ها، ساختمان ها، فرودگاه ها، تونل ها، سدها، پل ها و سیستم های آب و فاضلاب در بخش دولتی و خصوصی مشغول کار شود. در صورت داشتن مدارک عالی، مهندسی عمران می تواند در دانشگاه ها و یا مراکز علمی و پژوهشی کار کند.
- مهندس عمران (در پروژه های ساخت و ساز) برای اینکه بتواند کار نظارت بر ساختمان را انجام دهد، باید از سوی نظام مهندسی ساختمان پروانه اشتغال به کار دریافت کند. در واقع باید صلاحیت نظارت و طراحی او از سوی مراجع ذیصلاح تایید شود. بسیاری از مراجع مانند شهرداری ها و مراکز صدور پروانه ساختمان، برای صدور پروانه ساخت و یا مجوزهای دیگر، نقشه هایی را می پذیرند که توسط مهندسان دارای پروانه اشتغال تهیه شده باشد و برای کنترل و نظارت نیز باید از این افراد استفاده شود.
- در ایران آمار دقیقی از میزان اشتغال مهندسان عمران در دسترس نمی باشد ولی طبق مصاحبه های انجام شده با شاغلین این حوزه و اخبار و تحلیل های موجود بازار کار مهندسین عمران به نسبت سایر مشاغل شرایط بهتری دارد و به تناسب میزان بودجه عمرانی دولت تغییر می کند.
- البته موضوع قابل توجه در مورد وضعیت اشتغال و استخدام فارغ التحصیلان مهندسی عمران همچون سایر فارغ التحصیلان دانشگاهی، عدم تناسب تقاضای بازار کار با تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی می باشد. موضوعی که در چند سال اخیر اغلب دانش آموختگان از آن رنج می برند و در بسیاری از مواقع مجبور می شوند در حوزه ای خارج از تخصص خود اقدام به کار نمایند.
- بنابراین وضعیت اشتغال مهندسی عمران در ایران همراه تابعی از قوانین و مقررات دولتی و همچنین بودجه عمرانی دولت در هر سال می باشد و از آنجا که بخش خصوصی نیز تابع قوانین و بودجه دولتی رشد و افول می کند، هر گونه تغییر در آن باعث افزایش و یا کاهش تقاضای نیروی کار در بازار نیروی انسانی خواهد شد.
وضعیت استخدام شغل مهندسی عمران در برخی کشورهای جهان
آمریکا : پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام مهندس عمران بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد ۱۹ درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل ۱۴ درصد می باشد.
استرالیا : میزان استخدام مهندس عمران در سال ۲۰۱۱، ۴۷.۹ درصد و در پنج سال گذشته نیز در مقایسه با درصد رشد استخدام همه مشاغل (۱۰.۲ درصد)، ۲۶.۴ درصد رشد داشته است. در سال های آتی رشد بسیار زیادی برای آن پیش بینی شده است.
درآمد و حقوق مهندس عمران
در بخش خصوصی نیز درآمدها متفاوت است. شرکت های خصوصی بر اساس سیاست ها و شرایط خود، میزان حقوق و مزایای کارکنان خود را تعیین می کنند. البته باید به این توجه داشت که شرکت های خصوصی برای توانمندی و مهارت مهندس عمران بهای زیادی قایل بوده و این ها عوامل مهمی در تعیین میزان حقوق افراد می باشند.
مهندسان عمرانی که به طور مستقل کار کرده و برای خود شرکتی راه اندازی کنند، در صورت داشتن تخصص کافی در ارائه با کیفیت ترین کار، درآمدهای بسیار خوبی می توانند کسب کنند.
در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندس عمران در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی )کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.
برخی از سمت هایی که در این پژوهش در نظر گرفته شده اند شامل مهندس عمران، کارشناس ساختمان، کارشناس سازه، مهندس ناظر، سرپرست کارگاه، مهندس نقشه بردار، ناظر مقیم، مدیر فنی، مدیر کارگاه و … می باشند که یک مهندس عمران می تواند در هر یک از آنها استخدام شده و فعالیت نماید.
برای مهندس عمران در هر سمت و در هر رده سازمانی حداقل، حداکثر و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال مهندسان عمرانی که در سمت مهندس ناظر در رده مدیر کار می کنند، در اواخر سال ۱۳۹۲، حداقل درآمد ۱۵۰۰۰۰۰ تومان، حداکثر درآمد ۵۰۰۰۰۰۰ تومان و متوسط درآمد ماهیانه ۲۵۰۰۰۰۰ تومان را داشته اند.
متوسط درآمد شغل مهندسی عمران در برخی از کشورهای جهان
آمریکا : متوسط درآمد سالیانه مهندس عمران ۷۷.۵۶۰ دلار (متوسط درآمد سالانه مهندسان۸۳.۳۴۰ دلار و برای همه مشاغل۳۳.۸۴۰ دلار) در سال۲۰۱۰ و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، ۷۸.۱۵۰ دلار بوده است.
استرالیا : متوسط درآمد سالانه مهندس عمران ۷۶.۶۸۰ دلار ( قبل از کسر مالیات) می باشد.
انگلستان : متوسط در آمد سالانه مهندس عمران تازه کار بین ۲۵.۵۰۰ تا ۳۷.۵۰۰ دلار، مهندس عمران با تجربه بین ۳۷.۵۰۰ تا ۶۰.۰۰۰ دلار و مهندسان ارشد ۹۰.۰۰۰ تا ۱۵۰.۰۰۰ دلار می باشد.
1 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
ممنون اطلاعات مفیدی بود