معرفی کامل رشته علوم و مهندسی آب
رشته علوم و مهندسی آب، جایگزین رشته مهندسی کشاورزی- آب در دانشگاه ها شده که از طریق کنکور سراسری در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی دانشجو می پذیرد.
رشته علوم و مهندسی آب دارای ۱۳ خوشه تخصصی و در هر خوشه بین ۲۲ تا ۲۴ واحد درسی گنجانده شده که دانشجو می تواند به صورت کاملا اختیاری و بنا به علاقه خود و شرایط و امکانات دانشگاهی که در آن تحصیل می کند، یکی از این خوشه ها را انتخاب کند.
این خوشه ها شامل:
خوشه آبیاری و زهکشی، سازه های آبی، مدیریت منابع آب، هواشناسی کشاورزی، آب فناوری اطلاعات، آب و مهندسی محیط زیست، آب و کشاورزی، آب و توسعه، آب و اقتصاد، آب و حکمرانی، آب و حقوق، آب و مهندسی سیستم و همچنین مهندسی آثار و سازه های تاریخی آبی می باشند.
دانشجویان رشته ی آبیاری بخشی از درس های رشته ی مهندسی عمران- آب و بخشی از درس های رشته ی کشاورزی را مطالعه می کنند؛ زیرا هدف این رشته، استفاده از آب در کشاورزی است؛ بنابراین یک مهندس آبیاری باید با آب و ویژگی های آن، طریقه ی استحصال آب، طریقه ی انتقال آب به محل مصرف و طریقه ی مصرف آب آشنا باشد و برای تسلط به موارد ذکرشده، لازم است از دانش های دیگری از قبیل زمین شناسی، هواشناسی، خاک شناسی، گیاه شناسی، طراحی و ساخت تأسیسات آبی و مکانیزم مصرف آب توسط خاک و گیاه اطلاع داشته باشد. برای مثال باید بداند که یک باغ به چه قدر آب نیاز دارد و گیاه باغی چه فرقی با گیاه علوفه ای دارد یا بداند در کشت سنتی، کشت مکانیزه و کشت آبیاری تحت فشار چه قدر آب مصرف می شود.
هم چنین باید بداند که یک سد باید چه قدر ارتفاع، عرض، حجم و بیرون ریزی آب داشته باشد. دانشجویان آبیاری، درس هایی در زمینه ی شناخت منابع آب زیرزمینی و سطحی و نحوه ی بهره برداری بهینه از این منابع و آبیاری و زه کشی (شیوه های آبیاری زمینه ای مختلف و نحوه ی دفع آب های مازاد و هدایت ان به سوی رودخانه) را مطالعه می کنند.
در مورد تفاوت تخصص مهندسی کشاورزی – آبیاری با مهندسی عمران- آب گفته می شود: مهندس عمران- آب، سازه های آبی را طراحی می کند اما مهندس آبیاری، طراحی های هیدرولیکی تأسیسات آبی را انجام می دهد. برای مثال، مهندس آبیاری، حجم، ارتفاع و عرض سد را تعیین می کند و مهندس عمران، مشخص می کند که سد مورد نظر باید با چه آرماتور و سیمانی ساخته شود و مقاومت آن چه قدر باید باشد.
یکی از استادان این رشته می گوید: علم آبیاری، علم آب و خاک است و دانشجویان این رشته درباره ی نحوه ی رساندن آب تا مزرعه توسط کانال ها یا لوله های انتقال آب و شبکه های توزیع آب در زمین زراعی، تأمین نیاز محصولات زراعتی و باغی با روش های مختلف آبیاری، خارج کردن آب های اضافی از پیرامون ریشه برای تنفس ریشه ی گیاه توسط شبکه های زه کشی و احداث سدهای انحرافی و خاکی برای آبیاری کشاورزی آموزش می بینند.
توانمندی ها و ویژگی های لازم
دانشجویان رشته ی آبیاری نیز همانند سایر رشته های ریاضی باید بر درس های ریاضی و فیزیک مسلط باشند و بتوانند به خوبی تجزیه و تحلیل کرده و محاسبه کنند و از عهده ی درس های مهم این رشته از قبیل نقشه برداری یا استاتیک برآیند.
فرصت های شغلی
آیا میدانید که در کشور ما هرساله بیش از ۷۵ درصد از آب استحصالی به هدر میرود؟ در حالی که میزان کشت آبی کشور و همچنین نیاز واقعی آبی زمین های زراعی و باغ ها، نباید از ۲۰ میلیارد متر مکعب آب افزونتر باشد، هر ساله ۸۲ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می شود. تصور می کنید که به چه دلیل هر ساله بخش زیاد این منبع بزرگ حیاتی در کشور ما تلف می شود؟
کارشناسان و متخصصان آبیاری معتقدند که مشکل اصلی، آبیاری سنتی است؛ زیرا در آبیاری سنتی به علت روان بودن آب و قرار گرفتن در معرض نور خورشید و مجاورت با بادهای موسمی و غیر موسمی، تبخیر آب، بسیار زیاد است. از سوی دیگر در آبیاری سنتی با استفاده از رودخانه ها و ریزش های جوی، صرف نظر از فرو رفتن آب در زیر زمین که منجر به اتلاف بخش بزرگی از آب می شود، موجبات رویش علف های هرز و پراکندگی بذر در باغ یا مزرعه را فراهم می کند و بالاخره در این روش، بسیاری از کشاورزان بیش از حد نیاز، گیاهان را آبیاری می کنند و حتی به میزان سه برابر نیاز واقعی گیاه، آب به مزرعه هدایت می شود و چون آب یکی از اقلام عمده ی هزینه است، قیمت تمام شده ی تولیدات کشاورزی نیز با مصرف آب اضافی، به میزان چشم گیری افزایش مییابد.
از همین جا می توان به نقش مهم فارغ التحصیلان مهندسی آبیاری و نیاز جامعه ی ما به این دسته از متخصصان پی برد. افرادی که با طراحی روش های آبیاری نوین، نه تنها از تلفات آب جلوگیری می کنند، بلکه با به حداقل رساندن تنش گیاهی در جذب آب و کمک به گسترش ریشه های مرئی در اعماق پایین تر خاک، میزان محصول را در واحد سطح در مواردی به میزان ۲ تا ۳ برابر افزایش میدهند و باعث بالا بردن کیفیت تولید نیز می شوند. برای مثال امروزه مهندسان آبیاری ایرانی با ابداع شیوه ی آبیاری قطره ای ثقلی توانسته اند به اهداف با ارزشی از جمله صرفه جویی ۷۰ درصدی، ازدیاد محصول در واحد سطح، عدم نیاز به پمپ و نیروی الکتریسیته، عدم نیاز به مدیریت متبحر و گران قیمت، عدم گرفتگی قطره چکان ها، لازم نبودن سرمایه ی اولیه ی زیاد، آموزش سریع و چندروزه به کشاورزان و درنهایت، افزایش درآمد کشاورزان و سرمایه گذاران در این بخش اشاره کرد که همه ی این موارد، در دراز مدت و در صورت عمومیت یافتن آن در سطح مزرعه های کشور، سبب خواهد شد تا به تدریج از واردات مواد غذایی بی نیاز شده و از مهاجرت روستاییان به شهرها به طرز مطلوبی جلوگیری شود.
دروس این رشته
دروس عمومی:
مبانی نظری اسلام- اخلاق اسلامی- انقلاب اسلامی- تاریخ و تمدن اسلامی -آشنایی با منابع اسلامی- ادبیات فارسی -زبان عمومی -تربیت بدنی 1و2.
دروس پایه:
ریاضی 1و 2 -فیزیک 1و2- محاسبات عددی – زمین شناسی- مقاومت مصالح -رسم فنی و نقشه کشی- معادلات دیفرانسیل- شیمی عمومی- برنامه نویسی کامپیوتر- استاتیک- آمار و احتمالات- گیاه شناسی 1.
دروس اصلی:
آبیاری عمومی- خاک شناسی عمومی – زراعت عمومی – طرح آزمایش های کشاورزی 1-عملیات کشاورزی -هوا و اقلیم شناسی -باغبانی عمومی -مساحت و نقشه کشی -آشنایی با نرم افزارهای تخصصی.
دروس تخصصی:
طراحی سیستم های آبیاری سطحی- اصول زهکشی – هیدرولوژی آب های سطحی- نقشه برداری تکمیلی- اقتصاد مهندسی- مکانیک سیالات – هیدرولیک انهار- پروژه – طراحی سیستم های آبیاری تحت فشار- طراحی سیستم های زهکشی آبهای زیرزمینی – طراحی سازه های آبی 1- حفاظت آب و خاک -هیدرولیک مکانیک خاک.
دروس اختیاری:
زبان تخصصی -طراحی شبکه های آبرسانی -فیزیک خاک- طراحی سازه های آبی ۲- رابطه آب، خاک و گیاه – پمپ ها و ایستگاه های پمپاژ- مهندسی محیط زیست – مدیریت منابع آب – متره و برآورد پروژه های آبی- تحلیل سازه- کیفیت آب – سنجش از دور و GIS – بتن و بتن مسلح- هیدرولوژی مهندسی- خاک های شور و سدیمی – مهندسی رود خانه۔ مھندسی آب و فاضلاب – ارزیابی سیستم ھای آبیاری و زهکشی۔ مصالح و روش ھای ساختمانی.
دانشجویانی که از طریق کنکور سراسری جذب این رشته می شوند، در مقطع کارشناسی و تا پایان تحصیل در این مقطع موظف به گذراندن ۱۴۰ واحد درسی هستند که ۲۲ واحد عمومی، ۲۴ واحد دروس پایه و ۵۹ واحد دروس تخصصی می باشد. همچنین می بایست حداقل ۱۵ واحد و حداکثر ۲۴ واحد درسی از خوشه انتخابی و بین پنج تا ۱۴ واحد درس های انتخابی رشته را در کنار 6 واحد کارورزی بگذرانند.
مدرک فارغ التحصیلان تمامی گرایش ها به نام مهندسی آب خواهد بود و نامی از گرایش تحصیلی برده نخواهد شد.
قابل توجه اینکه این رشته دو نوع فارغ التحصیل دارد. فارغ التحصیلان گروه اول مهندسینی هستند که علاوه بر تخصصی مهندسی آب در یکی از شاخه های اصلی این رشته که بیشتر کاربردی باشد همانند آب شهری، آب کشاورزی، سازه های آبی، مهندسی زهکشی و دیگر مباحت پرکاربرد و مورد نیاز کشور و در سطح کارشناسی تخصصی دارند. گروه دوم از فارغ التحصیلان رشته ی مهندسی آب، دانش آموختگانی هستند که علاوه بر دانش پایه ی این رشته دارای مهارت و تخصص در زمینه ی یک رشته ی علوم پایه و یا علوم انسانی هم هستند که در نتیجه می توان گفت که انتظارات کاری بین این دو گروه کاملا متقاوت است و بسته به نیاز سازمان مربوطه دارد.
گرایش های ارشد علوم و مهندسی آب (بر اساس دفترچه کنکور ارشد95):
•مهندسی کشاورزی – آبیاری و زهکشی
•مهندسی کشاورزی – سازه های آبی
•مهندسی کشاورزی – مهندسی منابع آب
•مهندسی هواشناسی کشاورزی
گرایش های دکترای علوم و مهندسی آب (بر اساس دفترچه کنکور دکترا 95):
•آبياري و زهكشي
•سازه هاي آبي
•مهندسی منابع آب
•هواشناسی کشاورزی
دیدگاهتان را بنویسید